Deklaratë

AEJ shpreh shqetësim për kërcënimet ndaj lirisë së medias në Evropën Qendrore

(nga Otmar Lahodynsky, President Nderi i AEJ International)

Deklarata e mëposhtme është publikuar në Austri dhe në vendet anëtare të AEJ.

Në vendet anëtare të AEJ:

Shqipëria

Britania e Madhe

Hungaria

Bullgaria

Rumania

Turqia

Në Austri:

Shoqata Austriake e Shtypit (APA), Der Standard, Die Presse, Salzburger Nachrichten, news.at,

Ö1 Radio, ORF-Teletext, Tiroler Tageszeitung, Vorarlberger Nachrichten, Reporter ohne Grenzen (ROG)

Intervistë me Daniela Kraus, Presseclub Concordia, në Ö1 Radio, 1 shkurt 2025 më shumë.

“Shoqata e Gazetarëve Evropianë (AEJ) shpreh shqetësimin e saj për kërcënimet dhe kufizimet e fundit ndaj lirisë së medias në Evropën Qendrore. Liria e medias është një nga vlerat themelore të Bashkimit Evropian dhe ka nevojë për më shumë mbrojtje si në nivel kombëtar ashtu edhe në atë të BE-së. Ne kërkojmë mbrojtje më të madhe për mediat e pavarura, të cilat janë të pazëvendësueshme si ‘pushteti i katërt’ për funksionimin e demokracisë. Nuk duhet të ketë frikësime nga qeveritë përmes tërheqjes së fondeve dhe reklamave shtetërore.

Aktualisht, ka shqetësime të veçanta në disa vende të Evropës Qendrore:

Në Austri, partia populiste e djathtë FPÖ, e cila doli partia më e votuar në zgjedhjet parlamentare në fund të shtatorit 2024 me 28% të votave, ka kërkuar postin e kancelarit (kryetarit të qeverisë). Aktualisht po negocion një koalicion me partinë konservatore ÖVP, e cila ka rënë në vendin e dytë.

Deklaratat e liderit të FPÖ, Herbert Kickl, kanë ngritur shqetësime se, si kryetar i qeverisë, ai do të përpiqet të vërë nën kontroll mediat kritike duke tërhequr subvencionet shtetërore të shtypit dhe reklamat publike. Veçanërisht, transmetuesi publik ORF pritet të vihet nën kontrollin e qeverisë. Për këtë qëllim, sistemi i ri i financimit të tarifave, i prezantuar vetëm vitin e kaluar – kontributet e detyrueshme nga çdo familje dhe kompani në Austri – pritet të shfuqizohet dhe të zëvendësohet me fonde nga buxheti shtetëror.

Lideri i FPÖ në Vjenë, Dominik Nepp, ka sulmuar rëndë gazetën liberale ‘Der Standard’ dhe ka kërcënuar me tërheqjen e fondeve shtetërore dhe reklamave. FPÖ, e cila gjatë fushatës elektorale ishte kritike ndaj BE-së dhe bën pjesë në grupin e djathtë ‘Patriotët për Evropën’ në Parlamentin Evropian, ka një rrjet mediash të kontrolluara nga partia – disa revista dhe dy kanale televizive. Në konferencën për shtyp të liderit të FPÖ, Kickl, në fillim të negociatave për koalicion, nuk u lejuan pyetje dhe disa media kritike, si gazetat javore ‘profil’ dhe ‘Falter’, nuk u lejuan të marrin pjesë.

Në Gjermani, partia e ekstremit të djathtë ‘Alternativa për Gjermaninë’ (AfD) po intensifikon sulmet ndaj mediave të pavarura, të cilat i përshkruan si ‘shtyp gënjeshtar’. Intervista që liderja e AfD, Alice Weidel, i dha drejtuesit të ‘X’, Elon Musk, u kritikua ashpër.

Musk më parë e kishte përshkruar AfD-në si të vetmen parti që mund të trajtonte problemet e migracionit në Gjermani. Pas sulmit terrorist në Magdeburg, Musk gjithashtu e përqeshi kancelarin gjerman Olaf Scholz duke e quajtur të dobët.

Një oligark amerikan dhe aleat i ngushtë i presidentit të ri amerikan, Donald Trump, ka ndërhyrë drejtpërdrejt në fushatën zgjedhore gjermane përpara zgjedhjeve federale në fund të shkurtit. Meqë platforma e tij ‘X’ (ish-Twitter) ka ndaluar verifikimin e fakteve, Komisioni Evropian tani po kërkon që ‘X’ të zbulojë algoritmet e tij dhe ka nisur procedura për shkeljen e Aktit për Shërbimet Dixhitale, i cili ndalon lajmet e rreme, dezinformimin dhe gjuhën e urrejtjes.

Ekziston frika se përdoruesit e ‘X’ do të ekspozohen gjithnjë e më shumë ndaj raportimeve të njëanshme dhe të manipuluara mbi aktivitetet e Trumpit, për shkak të ndikimit të Musk. OJQ-të dhe platformat që hetojnë rastet e dezinformimit pritet të humbasin financimet shtetërore. Trump gjithashtu synon të mbyllë institucionet kërkimore shtetërore që hetojnë shkeljet e lirisë së medias ose diskriminimin ndaj disidentëve, duke i cilësuar si censurë dhe kufizim të lirisë së shprehjes.

Në Hungari, partia në pushtet e kryeministrit Viktor Orbán, Fidesz, ka marrë kontrollin mbi shumicën e mediave. Vetëm disa media të pavarura, kryesisht në internet, raportojnë ende në mënyrë kritike për qeverinë.

Në Sllovaki, kryeministri populist i majtë Robert Fico po ndjek një qasje të ngjashme. Ai ka vendosur transmetuesin publik plotësisht nën kontrollin e tij dhe ka emëruar drejtues të rinj në shumicën e pozicioneve drejtuese. Kjo ka shkaktuar protesta nga punonjësit dhe demonstrata publike.

Në BE, liria e medias konsiderohet si pjesë përbërëse e vlerave evropiane. Prandaj, pritet që konfliktet midis SHBA-së dhe BE-së të shtrihen edhe në politikën mediatike.

AEJ, e themeluar nga gazetarë nga Italia, Franca dhe Gjermania në vitin 1962 në San Remo (Itali), është një OJQ e përkushtuar ndaj lirisë së medias dhe integrimit evropian. Aktualisht, AEJ ka më shumë se 700 anëtarë në 16 vende evropiane.”