9 KËSHILLA PËR GAZETARËT PËR NJË RAPORTIM KORREKT TË COVID 19

Duke qenë se parashikimet janë se pandemia të vijojë, AEJ Albania do të publikojë disa këshilla ndaj gazetarëve që të jenë sa më korrekt. Këto janë disa rregulla që janë aplikuar në disa shtete perëndimore me sukses, që lidhen edhe me termin edukimi mediatik (media literacy). 

1. Jini të saktë me numrat dhe përdorni paralajmërime kur raportoni për vlerësime.

Të dhënat e reja po shfaqen çdo ditë, por gjithçka mund të duket po aq e re në internet – kështu që përdorni afatet kohore! Jini ekstra të saktë se kur dhe ku keni mbledhur informacione numerike për raste pozitive ose pajisje mbrojtëse personale, kështu që është e qartë kur informacioni bëhet i vjetëruar. Kur raportoni për njohje paraprake, dhe parashikime, jini të qartë se këto janë vlerësime ose parashikime. Për shembull, të gjitha nivelet e vdekshmërisë COVID-19 (përqindja e infeksioneve që çojnë në vdekje) janë përafrime, pasi pa patur testime të përhapura në komunitet, askush nuk e di se sa njerëz janë infektuar në të vërtetë. Përdorni fraza si “Shkencëtarët kanë vlerësuar se …” ose “Bazuar në informacionin e disponueshëm, ekspertët e kanë përafruar atë …”.

2. Shpjegoni procesin e shkencës për të ndihmuar në zbutjen e ankthit. 

Përpiquni t’i kujtoni lexuesit se shkenca është një proces gradual, përsëritës dhe vetë-korrigjues. Ndërsa dalin të dhëna të reja dhe ndonjëherë azhurnime kontradiktore të të kuptuarit shkencor, kujtoni lexuesit dhe shikuesit tuaj se kjo është normale dhe do të thotë se procesi shkencor po funksionon. Jini të qartë për ato që dinë shkencëtarët dhe gjithashtu shumë e rëndësishme është të jini të qartë për ato që nuk dinë akoma, dhe pse konsensusi mund të ketë ndryshuar bazuar në informacione të reja. Duke e ditur se kjo funksionon dhe duke ditur se procesi dhe njerëzit e talentuar po punojnë shumë për të përmirësuar një situatë që zhvillohet me shpejtësi,  mund të jenë siguruese për ata që janë të shqetësuar për pasigurinë ose ndryshimin e informacionit.

3. Përsëritni konceptet kryesore, edhe kur duket e tepërt.

Mund të ndjehet sikur të keni shkruar të njëjtën histori dhjetëra herë tashmë, por audienca juaj e konsumatorëve të lajmeve të interesuar për COVID-19 po rritet me orë dhe ditë. Është e dobishme për të përsëritur parimet themelore dhe faktet për lexuesit dhe audiencën re. Për shembull, përfshini informacione për rëndësinë e larjes së duarve dhe distancimin shoqëror në tregimet lokale rreth koronavirusit, edhe nëse këshillat duken të qarta. Mund të mos jetë lajm, por është informacion i rëndësishëm për shëndetin publik që njerëzit duhet të dinë.

4. Zëvendësoni dezinformatat me faktet nga burime të besueshme.

 Nëse një teori konspirative nuk ka marrë ende shumë kohë transmetimi, mos e përforconi atë duke e mbuluar. Hulumtimet tregojnë se thjeshtë përmendja e dezinformatave mund të forcojë mbajtjen e saj në mendjet e njerëzve. Por nëse dezinformata tashmë po qarkullon gjerësisht në komunitetin tuaj, patjetër duhen marrë masa për të hetuar mbi të vërtetën dhe për të raportuar faktet. Disa lloje të dezinformatave janë të paqëllimta dhe burojnë nga frika ose konfuzioni; të tjerët mund të fillojnë me ata që përpiqen të përfitojnë nga një krizë (p.sh., shitja e produkteve). Në çdo rast, hulumtimi tregon se njerëzit kanë tendencë të rezistojnë duke pranuar se diçka për të cilën ata besojnë se është e vërtetë është e gabuar. Nga kjo duhet patur parasysh që kur debutoni ose goditni mitin,  duhet të kini kujdes që të mos demaskoni besimet e atyre që janë dezinformuar dhe thjesht të ofroni informacion të saktë si zëvendësues. Ju gjithashtu mund të raportoni për burimin e keqinformimit dhe pse mund të ketë qenë e besueshme, si një mënyrë e lidhjes me lexuesit rezistentë. Më e rëndësishmja, njerëzit janë veçanërisht të lëkundur nga informacionet e dhëna nga burime të besueshme. Pra, përveç citimit të burimeve parësore, siç është raporti ose studimi, citoni një anëtar të besuar të komunitetit ose ekspert vendor i cili ka ndarë faktet e sakta. E fundit, është e rëndësishme të mos bëhenit pa dashje vetë një kërkues të dezinformatave. Prandaj, kur një burim ju thotë diçka, gjithmonë pyesni: “Si e dini atë?” Kjo është me siguri pyetja më e rëndësishme që një gazetar mund të shtrojë. 

5. Temat e mediave sociale, komentet e lexuesve dhe forumet e komunitetit për idetë e tregimit.

Një mënyrë e shkëlqyeshme për të kultivuar kontakte dhe ide për histori – dhe për t’i shërbyer audiencës tuaj lokale – është t’i kushtoni vëmendje asaj që lexuesit dhe shikuesit tuaj konsiderojnë të rëndësishme. Se çfarë konsiderojnë ato të rëndësishme mund ta gjeni në pjesën e komenteve të tregimeve të lajmeve, përfshirë edhe vetë tuajin. Ju gjithashtu mund të gjurmoni grupet e Facebook-ut, temat në Twitter, forume të komunitetit dhe vende të tjera të takimeve dixhitale ku shqetësimet ose frika mund të ndahen. Përtej përpjekjes për të zbuluar se për çfarë interesohet audienca juaj, ju gjithashtu mund të bëni thirrje në mënyrë aktive për të bërë pyetje ose kërkime të ideve dhe drejtimeve.

6. Filloni të mendoni për histori narrative dhe llogaridhënieje.

Ndërsa përqendrimi aktual është në azhornimet e përditshme, do të ketë një kërkesë të pashmangshme në javë dhe muajt e ardhshëm për histori që në pamje të parë nuk mund t’i dallojmë. Ju mund të filloni të mendoni tani për histori të mundshme të përgjegjësisë në komunitetin tuaj. Kush janë njerëzit më të prekshëm në zonën tuaj, dhe kush nuk po kujdeset siç duhet (p.sh., punonjës të kujdesit shëndetësor, komunitete të moshuara ose popullsi pa shtëpi). Zgjidhni një linjë për ta ndjekur dhe pastaj pyesni: Kush është përgjegjës për këtë? A ka diçka që duhej të kishte ndodhur, apo jo? Ju gjithashtu mund të filloni të grumbulloni fjali për pjesët narrative. Për shembull, si është zhvendosja në punët e telekomunikacionit dhe bizneset dhe shkollat ​​në ndryshim të mësimit në distancë në komunitetin tuaj? Si ndikojnë bllokimet dhe vetëkarantinat  në shëndetin mendor dhe marrëdhëniet shoqërore?  

7. Humanizoni tregimin COVID-19.

Pandemia globale po shfaqet ndryshe në vende të ndryshme në një shkallë shumë të madhe, por në fund të fundit është gjithashtu një histori shumë personale. Disa nga tregimet më domethënëse janë ato në lidhje me njerëzit e prekur nga virusi – direkt ose indirekt – dhe se si jeta e tyre, familjet dhe komunitetet kanë ndryshuar si rezultat. Edhe në vendet pa raste aktuale, janë duke u zhvilluar përgatitjet, të dashurit e prekur dhe organizatat dhe institucionet që merren me vendimet për hapat e ardhshëm. Ndërtoni lidhje tani me kontakte në spitalet, shkollat dhe bizneset tuaja lokale. Ndërsa historia COVID-19 intensifikohet, këto do të bëhen burime të drejtpërdrejta për llogaritë personale të asaj që po ndodh në linjën e parë të komunitetit tuaj. Nëse ndiheni rehat duke e bërë atë, mund të pranoni gjithashtu që COVID-19 po ndikon tek ju. Mendoni për mënyrat se si ju do ti paraqitni këto copëza historish në tregimet tuaja kur është e përshtatshme. Kjo mund të ndihmojë në humanizimin e gazetarëve dhe ndërtimin e besimit te lexuesit.

8. Ndërtoni një burim të qëndrueshëm dhe të besueshëm.

Merrni kohën për të gjetur një epidemiolog, një teknik laboratori, një ekspert të ilaçeve urgjente dhe një zyrtar lokal të shëndetit publik — dhe pyesni nëse ata do të jenë të gatshëm të shërbejnë herë pas here si një burim i jashtëm – jo si dikush për të zbuluar informacion jozyrtar, por si dikush nga i cili mund të rifreskoni idetë dhe të merrni reagime të sinqerta. Merrni numrat e tyre të telefonit celular dhe programojini ato në mënyrë që ata të jenë gjithmonë të arritshëm. Përdorni burimet për të verifikuar informacionet që janë konfuze ose befasuese. Këto kontakte mund t’ju ndihmojnë të përcaktoni, madje edhe shpejt mbi tekstin, kur diçka duket fals dhe duhet të qëndrojë jashtë rrjedhës së lajmeve, ose kur informacioni ka të ngjarë të jetë I saktë.

9. Raportoni për zgjidhjet dhe sugjerimet praktike për të ndihmuar në shmangien e panikut.

Mbulimi i një situate të frikshme gjithnjë rrezikon të përkeqësojë frikën dhe kaosin. Kur raportoni për gjëra që mund të krijojnë kambana alarmi, të tilla si rezerva në maska ose rezervat e dezifektuesve të duarve, sigurohuni që të diskutoni gjithashtu se çfarë mund të bëjnë njerëzit dhe çfarë lloj zgjidhjesh mund të jenë të disponueshme. Sugjeroni, për shembull, kohët më të mira për të shmangur turmat e mëdha, mënyrat për të minimizuar ekspozimin ose metodat më efektive të larjes së duarve. Në mënyrë të ngjashme, mendoni shumë për fjalët që zgjidhni; a janë alarmante pa nevojë? A është toni juaj pak pa frymë? Është e  thjeshtë të kapesh nga frika – nga diçka e madhe dhe e rrezikshme si një pandemi globale. Por roli juaj është të jeni një burim i qëndrueshëm dhe i besueshëm i informacionit. Duke imponuar vetë-disiplinën kur zgjedh gjuhën dhe tonin, ju krijoni besim me audiencën tuaj – një produkt që do t’ju shërbejë përtej kësaj krize.

Marrë nga media të SciLine : Mbulimi i COVID-19.

Pregatiti: Xhorxhina Deda